یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای جهش صادراتی در صنعت دارو، تقویت زیرساخت‌های تولید و ارتقای استانداردها به سطح بین‌المللی است. بسیاری از کشورهای هدف صادراتی استانداردهای بسیار سخت‌گیرانه‌ای برای واردات دارو دارند.
برای حضور در این بازارها، شرکت‌های داروسازی ایران باید از گواهینامه‌های معتبری مانند جی ام پی برخوردار شوند. علاوه بر این، نوسازی تجهیزات و استفاده از فناوری‌های روز می‌تواند بهره‌وری تولید را افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش دهد، که این امر در رقابت‌های بین‌المللی اهمیت بسزایی دارد.
برندسازی و بازاریابی بین‌المللی
صنعت داروی ایران نیازمند برندسازی حرفه‌ای و حضور فعال در بازارهای بین‌المللی است. شرکت‌های ایرانی باید با شرکت در نمایشگاه‌های جهانی، تبلیغات گسترده و ارائه گزارش‌های علمی، اعتبار خود را در میان شرکت‌های دارویی دنیا افزایش دهند.ایجاد شعبه‌های محلی در کشورهای هدف و همکاری با نمایندگان فروش محلی نیز می‌تواند مسیر صادرات را هموارتر کند. همچنین، استفاده از فضای دیجیتال و پلتفرم‌های تجارت الکترونیک، فرصتی بی‌نظیر برای معرفی و فروش محصولات دارویی فراهم می‌آورد.
شناسایی بازارهای هدف
یکی از اساسی‌ترین مراحل در توسعه صادرات، شناسایی دقیق بازارهای هدف است. کشورهای آسیای میانه، خاورمیانه و شمال آفریقا، به دلیل تشابهات فرهنگی، جغرافیایی و نیازهای دارویی، از مهم‌ترین مقاصد صادراتی ایران محسوب می‌شوند.تحقیقات بازار باید شامل تحلیل دقیق نیازهای این کشورها، ساختار نظام سلامت و دارویی آن‌ها، و فرصت‌ها و تهدیدهای موجود باشد. علاوه بر این، ورود به بازارهای بزرگ‌تر مانند چین، هند و روسیه نیز می‌تواند افق‌های جدیدی برای صنعت داروی ایران باز کند.
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه صادرات دارو
تولید داروهای نوآورانه
شرکت‌های دانش‌بنیان نقشی کلیدی در توسعه داروهای جدید و مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته دارند. تولید داروهای بایوسیمیلار، نانوذرات دارورسانی و داروهای مبتنی بر ژن‌درمانی، از جمله زمینه‌هایی است که شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در آن‌ها نقش‌آفرینی کنند. این نوآوری‌ها نه‌تنها نیاز داخلی را تأمین می‌کنند، بلکه در بازارهای بین‌المللی نیز تقاضای بالایی دارند.
انتقال فناوری و ایجاد همکاری‌های بین‌المللی
شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با انتقال فناوری و ایجاد همکاری‌های مشترک با شرکت‌های داروسازی خارجی، سطح دانش و فناوری کشور را ارتقا دهند. این همکاری‌ها می‌توانند شامل تولید مشترک دارو، تحقیق و توسعه و تبادل دانش فنی باشند.
چالش‌ها و موانع پیش روی صنعت دارو
تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بانکی
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت داروسازی ایران، تحریم‌های اقتصادی و بانکی است که امکان انتقال پول، تأمین مواد اولیه و صادرات محصولات را دشوار کرده است. بسیاری از شرکت‌های دارویی برای خرید مواد اولیه یا انتقال درآمدهای صادراتی خود با موانع جدی روبه‌رو هستند.با این وجود، شرکت‌های دارویی ایران با استفاده از روش‌های جایگزین مانند تهاتر کالا یا ایجاد کانال‌های بانکی جایگزین، سعی در کاهش تأثیر این محدودیت‌ها داشته‌اند.
رقابت شدید در بازارهای جهانی
بازارهای بین‌المللی دارو به‌شدت رقابتی هستند و شرکت‌های چندملیتی با سرمایه‌گذاری گسترده در تحقیق و توسعه، سهم عمده‌ای از این بازارها را به خود اختصاص داده‌اند. ورود به این بازارها نیازمند ارتقای سطح کیفیت، ارائه محصولات نوآورانه و استفاده از استراتژی‌های بازاریابی مؤثر است.
قوانین و مقررات پیچیده صادراتی
هر کشور قوانین و مقررات خاص خود را برای واردات دارو دارد. بسیاری از شرکت‌های ایرانی به دلیل نداشتن شناخت کافی از این مقررات، با مشکلاتی در ورود به بازارهای جدید مواجه می‌شوند. این امر اهمیت تحقیقات بازار و همکاری با شرکت‌های محلی در کشور مقصد را برجسته می‌کند.
راهکارها و استراتژی‌های جهش صادراتی
تقویت تحقیق و توسعه (R&D)
یکی از نقاط ضعف صنعت داروی ایران، کمبود سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه است. با افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش، شرکت‌ها می‌توانند محصولات نوآورانه‌ای تولید کنند که توان رقابت در بازارهای بین‌المللی را داشته باشند.به‌ویژه تولید داروهای بایوسیمیلار و داروهای مبتنی بر فناوری‌های نوین مانند نانوذرات می‌تواند ارزش افزوده بالایی ایجاد کند.
توسعه دیپلماسی سلامت
دیپلماسی سلامت ابزاری قدرتمند برای گسترش همکاری‌های بین‌المللی است. ایران می‌تواند با مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، امضای توافق‌نامه‌های دوجانبه و تقویت روابط خود با سازمان‌های بین‌المللی، مسیر صادرات دارویی خود را تسهیل کند.
تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی
یکی دیگر از راهکارهای مؤثر، تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی است که بتوانند از ظرفیت‌های شرکت‌های مختلف به‌صورت هماهنگ استفاده کنند. این کنسرسیوم‌ها می‌توانند در حوزه‌های مختلف مانند تحقیقات بازار، تبلیغات و مذاکرات تجاری نقش کلیدی ایفا کنند.
آینده‌نگری و استفاده از فناوری‌های نوین
استفاده از هوش مصنوعی در توسعه دارو
هوش مصنوعی و داده‌کاوی می‌توانند در شناسایی نیازهای بازار، توسعه داروهای جدید و حتی بهینه‌سازی زنجیره تأمین، نقش کلیدی ایفا کنند. شرکت‌های دارویی ایرانی باید سرمایه‌گذاری بیشتری در این حوزه‌ها داشته باشند تا بتوانند با روندهای جهانی همگام شوند.
تأثیر فناوری‌های نوین در بسته‌بندی و حمل‌ونقل
بسته‌بندی و حمل‌ونقل صحیح داروها، به‌ویژه برای صادرات، اهمیت زیادی دارد. استفاده از فناوری‌های جدید در بسته‌بندی، می‌تواند ماندگاری و ایمنی داروها را افزایش داده و در بازارهای خارجی، اعتماد بیشتری به محصولات ایرانی ایجاد کند.
چشم‌انداز روشن صنعت دارو
صنعت داروسازی ایران با وجود چالش‌های موجود، ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای جهش صادراتی دارد. با تدوین استراتژی‌های کلان و هماهنگی میان بخش‌های مختلف، می‌توان این صنعت را به یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی کشور تبدیل کرد. تقویت دیپلماسی سلامت، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و ایجاد کنسرسیوم‌های صادراتی، گام‌هایی حیاتی در این مسیر هستند. ایران با استفاده از این فرصت‌ها می‌تواند نه تنها نیازهای داخلی را تأمین کند، بلکه سهم قابل توجهی از بازارهای جهانی را نیز به دست آورد.
با وجود چالش‌های متعدد، صنعت داروسازی ایران از ظرفیت‌های بی‌نظیری برای رشد و توسعه برخوردار است. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، تقویت زیرساخت‌های تولید، استفاده از فناوری‌های نوین و توسعه دیپلماسی سلامت، کلیدهای موفقیت در این مسیر هستند.
در نهایت، با تدوین استراتژی‌های کلان و اجرای دقیق آن‌ها، می‌توان صنعت داروی ایران را به یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد کشور تبدیل و جایگاه کشور را به‌عنوان یک صادرکننده برجسته در بازارهای جهانی تثبیت کرد.
