گروه سلامت و دارویی برکت: پوست انسان، به‌عنوان بزرگ‌ترین ارگان بدن، نقش اساسی در محافظت از بدن در برابر عوامل محیطی و تنظیم دما دارد. با این حال، این ارگان حساس، به‌شدت تحت تأثیر تغییرات فصلی، به‌ویژه در زمستان قرار می‌گیرد. کاهش دما و رطوبت هوا، همراه با وزش بادهای سرد، شرایطی را به وجود می‌آورد که پوست توانایی حفظ رطوبت طبیعی خود را از دست داده و خشک و شکننده می‌شود. مشکلات پوستی در این فصل از ترک‌خوردگی و خشکی ساده گرفته تا بروز یا تشدید بیماری‌های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس متغیر است.
کاهش رطوبت و استفاده از وسایل گرمایشی باعث تغییراتی در محیط داخلی نیز می‌شود. در فضای بسته، هوا اغلب خشک‌تر می‌شود و این امر پوست را بیشتر در معرض خشکی قرار می‌دهد. این شرایط نه تنها موجب از دست رفتن چربی‌های طبیعی پوست می‌شود، بلکه تعادل سد دفاعی پوست را نیز برهم می‌زند و آن را مستعد آسیب می‌کند. افراد با پوست خشک و حساس یا آن‌هایی که سابقه بیماری‌های پوستی دارند، معمولاً در زمستان بیشتر دچار مشکلات می‌شوند.
تأثیر فصل سرد بر بیماری‌های پوستی
یکی از مشکلات رایج در زمستان، افزایش شدت بیماری‌های پوستی مزمن نظیر اگزما است. سرما و خشکی باعث می‌شود که علائم این بیماری‌ها تشدید شود. پوست مبتلایان به اگزما در این شرایط تحریک‌پذیرتر شده و خارش، التهاب و ترک‌های دردناک بیشتری را تجربه می‌کند. علاوه بر این، بیماری پسوریازیس نیز در فصل سرد بدتر می‌شود. کمبود نور خورشید و کاهش ویتامین D از عواملی است که در تشدید این بیماری نقش دارد.
سرما همچنین بر بیماری‌های خاصی مانند رینود اثرگذار است. در این بیماری، عروق خونی کوچک پوست در مواجهه با سرما منقبض شده و باعث کاهش جریان خون و ایجاد خشکی، سردی و گاهی زخم‌های پوستی می‌شود. در افراد دیابتی نیز، حساسیت به سرما می‌تواند باعث کاهش جریان خون به نواحی انتهایی مانند دست‌ها و پاها شود و زمینه‌ساز ترک‌های پوستی و عفونت گردد.
تاثیر آلودگی هوا بر خشکی پوست
آلودگی هوا در فصل سرد، با افزایش ذرات معلق و آلاینده‌ها، موجب آسیب به سد محافظتی پوست می‌شود. این ذرات رادیکال‌های آزاد تولید کرده و رطوبت پوست را کاهش می‌دهند، که به خشکی، التهاب، و حساسیت پوست منجر می‌شود. ترکیب هوای سرد و آلودگی نیز جریان خون در پوست را مختل کرده و تولید چربی طبیعی پوست را کاهش می‌دهد. استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و محافظت از پوست در برابر آلودگی، می‌تواند از این آسیب‌ها جلوگیری کند.
تأثیر استرس بر پوست
استرس در فصل سرد، به‌ویژه در مناطق با روزهای کوتاه‌تر و فعالیت‌های محدود، به یک عامل مهم در مشکلات پوستی تبدیل می‌شود. افزایش سطح هورمون کورتیزول در بدن به دلیل استرس، سد دفاعی پوست را تخریب کرده و رطوبت آن را کاهش می‌دهد. همچنین، استرس می‌تواند باعث بروز یا تشدید بیماری‌های مزمن پوستی مانند اگزما و آکنه شود. در کنار تأثیرات مستقیم، استرس معمولاً با عادات ناسالمی مانند کاهش مراقبت از پوست یا مصرف غذاهای ناسالم همراه است که مشکلات پوستی را دوچندان می‌کند.
خشکی اطراف پلک‌ها و چشم‌ها
یکی از نواحی حساس که در فصل زمستان به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد، اطراف چشم‌ها و پلک‌ها است. پوست این نواحی به دلیل نازک بودن و کمبود غدد چربی، بسیار آسیب‌پذیر است. سرما و باد، به همراه عوامل دیگری مانند استفاده از مواد آرایشی نامناسب، می‌توانند باعث خشکی، قرمزی و التهاب این نواحی شوند. این مشکل در افرادی که به آلرژی‌های فصلی یا خشکی چشم مبتلا هستند، بارزتر است.
نقش تغذیه و بیماری‌های گوارشی
سلامت پوست ارتباط مستقیمی با وضعیت سیستم گوارشی دارد. بیماری‌های گوارشی مانند سندروم روده تحریک‌پذیر یا اختلالات جذب مواد مغذی می‌توانند تأثیر زیادی بر پوست داشته باشند. در فصل زمستان، تغذیه نادرست و مصرف کمتر میوه‌ها و سبزیجات تازه ممکن است باعث کاهش ویتامین‌ها و مواد مغذی ضروری برای پوست شود.
کمبود ویتامین A، C و E و همچنین روی و اسیدهای چرب ضروری می‌تواند خشکی، کدری و التهاب‌های پوستی را تشدید کند. همچنین، برخی از بیماری‌های گوارشی نظیر بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو، می‌توانند باعث التهاب‌های سیستمیک شوند که مستقیماً بر پوست تأثیر می‌گذارند. بهبود وضعیت گوارشی از طریق رژیم‌های غذایی مناسب و استفاده از مکمل‌های غذایی، می‌تواند به کاهش مشکلات پوستی کمک کند.
راهکارهای سنتی برای مقابله با خشکی پوست
طب سنتی ایرانی و روش‌های طبیعی برای مراقبت از پوست در زمستان اهمیت ویژه‌ای دارند. استفاده از روغن‌های گیاهی نظیر روغن نارگیل، زیتون و بادام می‌تواند به حفظ رطوبت پوست کمک کند. این روغن‌ها سرشار از اسیدهای چرب ضروری هستند که سد دفاعی پوست را تقویت کرده و از خشکی جلوگیری می‌کنند.
عسل نیز یکی از مواد طبیعی مؤثر برای کاهش خشکی و التهاب پوست است. ماسک‌های حاوی عسل و آلوئه‌ورا می‌توانند به نرمی و تغذیه پوست کمک کنند. علاوه بر این، دمنوش‌های گیاهی مانند بابونه، گل گاوزبان و چای سبز به دلیل خواص ضدالتهابی و آرامش‌بخش، نقش مؤثری در کاهش استرس و بهبود وضعیت پوست دارند.
راهکارهای دارویی و مراقبتی
استفاده از محصولات دارویی حاوی مواد مرطوب‌کننده نظیر هیالورونیک اسید، سرامید و اوره می‌تواند به حفظ رطوبت پوست در فصل سرد کمک کند. کرم‌های محافظ حاوی زینک یا ویتامین E برای مناطق حساس مانند اطراف چشم‌ها و پلک‌ها بسیار مفید هستند. همچنین، در موارد شدید، پزشکان ممکن است استفاده از داروهای موضعی ضدالتهابی یا کورتیکواستروئیدها را توصیه کنند.
