
سلامت در مدار شرق: روایت سرمایه ژئوپلیتیکی تهران و پکن!
گروه سلامت و دارویی برکت: در دنیای کنونی، که فناوریهای نوین در حال تحول سریع هستند و چالشهای بهداشتی و درمانی جدیدی بروز میکند، همکاریهای بینالمللی در حوزه بهداشت و درمان از اهمیت ویژهای برخوردار است. یکی از همکاریهای راهبردی که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته، گسترش روابط ایران و چین در بخش دارو و تجهیزات پزشکی است.
این همکاری، علاوه بر فراهم کردن راهحلهایی برای مشکلات بهداشتی دو کشور، میتواند به توسعه همکاریهای جهانی در حوزه بهداشت و درمان کمک کند. ایران به دلیل شرایط خاص اقتصادی و سیاسی خود، نیاز مبرم به تأمین داروها و تجهیزات پزشکی دارد و چین، به عنوان یک بازیگر جهانی در تولید دارو و تجهیزات پزشکی، ظرفیتهای بالایی برای تأمین این نیازها دارد.
در همین راستا، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور، در جریان سفر رسمی خود به کشور چین، با مدیران ارشد شرکتهای سلامت محور و فعال در حوزه ساخت مراکز درمانی این کشور دیدار و گفتوگو کرده است. وی، روز جمعه در این نشستها، ضمن استقبال از همکاریهای دوجانبه، بر آمادگی وزارت بهداشت جهت پیگیری و تسریع در روند تکمیل پروژههای در حال اجرای شرکتهای چینی در ایران تأکید کرده است. از مهمترین این پروژهها میتوان به ساخت بیمارستان نمازی ۲ در شیراز و بیمارستان شهید رجایی ۲ در تهران اشاره کرد که توسط شرکتهای پیشرو چینی در دست برنامهریزی و اجرا هستند.
در این گزارش با بررسی ابعاد مختلف این همکاری، به تحلیل فرصتها، چالشها و تحولات استراتژیک خواهیم پرداخت.
پیشینه روابط ایران و چین
ایران و چین از دیرباز روابط اقتصادی و سیاسی نزدیکی داشته اند. این روابط به خصوص در دهههای اخیر با توجه به تحولات اقتصادی جهانی و تحریمهای بینالمللی علیه ایران، عمق بیشتری یافته است. یکی از مهمترین نقاط عطف در این روابط، طرح ابتکار کمربند و جاده (BRI) چین بود که به عنوان بخشی از استراتژی جهانی چین برای تقویت روابط اقتصادی با کشورهای مختلف مطرح شد. این ابتکار نه تنها به توسعه زیرساختها و پروژههای تجاری کمک کرده بلکه زمینه را برای همکاریهای وسیعتر در دیگر حوزهها از جمله بهداشت و درمان فراهم کرده است.
ایران، با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در خاورمیانه و نیاز مبرم به تأمین دارو و تجهیزات پزشکی با کیفیت، توانسته است همکاریهای گستردهای با چین در این زمینهها آغاز کند. چین، با داشتن یکی از بزرگترین و پیشرفتهترین صنایع داروسازی و تولید تجهیزات پزشکی، به راحتی توانسته است به یکی از بزرگترین تأمینکنندگان محصولات بهداشتی و درمانی برای ایران تبدیل شود.
در این راستا، ایران و چین بر روی همکاریهای مشترک در زمینههای مختلف دارویی و تجهیزات پزشکی تمرکز کردهاند و این همکاریها شامل تبادل فناوری، تحقیق و توسعه، تولید و تأمین مواد اولیه، و ساخت زیرساختهای بهداشتی و درمانی میشود.
تهران و پکن، متحدان استراتژیک در ژئوپلیتیک سلامت
منافع و اهداف مشترک
صنعت داروسازی یکی از حوزههای کلیدی همکاری ایران و چین است. ایران با توجه به مشکلاتی که در تأمین داروهای مورد نیاز کشور به دلیل تحریمها و محدودیتهای اقتصادی دارد، نیاز به واردات دارو و مواد اولیه برای تولید دارو دارد. در این میان، چین با داشتن یکی از بزرگترین صنایع داروسازی جهان، توانسته است جایگاهی ویژه در تأمین دارو برای ایران پیدا کند.
از سوی دیگر، ایران نیز به دلیل تقاضای بالای محصولات دارویی و نیاز به تأمین نیازهای بهداشتی خود، چین را به عنوان یک شریک استراتژیک در این بخش انتخاب کرده است. با توجه به توان تولید بالا و قیمت رقابتی داروهای چینی، این کشور توانسته است بسیاری از نیازهای دارویی ایران را تأمین کند.
این همکاری نه تنها به نفع دو کشور است، بلکه تأثیر مثبتی بر سایر کشورهای منطقه نیز خواهد داشت. با توجه به اینکه ایران به عنوان یک هاب بهداشتی در خاورمیانه شناخته میشود، تأمین دارو و مواد اولیه از چین به این کشور کمک میکند تا بتواند به عنوان یک مرکز صادراتی دارو در منطقه عمل کند.
همکاری در تولید دارو و تحقیق و توسعه
همکاری ایران و چین در تولید دارو و تحقیق و توسعه (R&D) یکی دیگر از ابعاد حیاتی این شراکت است. چین به عنوان یکی از پیشگامان صنعت داروسازی، با داشتن مراکز تحقیق و توسعه پیشرفته و توانمندیهای تولیدی بالا، ظرفیت زیادی برای ارائه راهحلهای نوآورانه در صنعت دارو دارد.
ایران، از طرفی با مشکلات و محدودیتهای تحریمی در زمینه واردات مواد اولیه دارویی روبهرو است و از طرف دیگر، به دنبال افزایش ظرفیت تولید داروهای داخلی است. همکاری با چین در این زمینه، به ایران این امکان را میدهد که از فناوریهای پیشرفته در تولید دارو بهرهبرداری کند. به طور خاص، ایران میتواند با همکاری شرکتهای دارویی چینی، به تولید داروهای نوآورانه و پیشرفتهتر در داخل کشور بپردازد و علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، صادرات دارو به کشورهای منطقه را نیز افزایش دهد.
همچنین، ایران و چین میتوانند در حوزه تحقیق و توسعه داروهای جدید همکاری کنند. به عنوان مثال، در حوزه درمان بیماریهای خاص مانند سرطان، بیماریهای قلبی و عروقی، و بیماریهای ژنتیکی، ایران میتواند با استفاده از ظرفیتهای تحقیقاتی چین به تولید داروهای جدید و موثر بپردازد.
دینامیک واردات و صادرات دارو
واردات و صادرات دارو یکی از ابعاد اصلی همکاریهای دارویی بین ایران و چین است. ایران سالانه مقادیر زیادی از داروهای تولید شده در چین وارد میکند. این داروها شامل داروهای عمومی، آنتیبیوتیکها، داروهای مسکن، و داروهای قلبی-عروقی هستند که در بازار ایران تقاضای بالایی دارند.
چین نیز از سوی دیگر محصولات دارویی ایرانی را در بازار خود عرضه میکند. با توجه به رشد صنعت داروسازی ایران و توانایی تولید داروهای ژنریک با کیفیت بالا، ایران میتواند سهم بیشتری از بازار دارویی چین را در آینده به دست آورد. محصولات دارویی ایرانی به دلیل کیفیت بالا و قیمت مناسب، میتوانند در بازار چین مورد توجه قرار گیرند و این امر میتواند زمینهساز گسترش صادرات دارویی ایران به کشورهای آسیای شرقی باشد.
چالشها در همکاری دارویی
با وجود پتانسیل بالای همکاری در بخش دارویی، چالشهایی نیز وجود دارد که ممکن است روند همکاریها را با مشکل مواجه کند. یکی از این چالشها تحریمهای بینالمللی است که بهویژه در زمینه مالی و انتقال پول مشکلات زیادی ایجاد کرده است. برای غلبه بر این چالشها، ایران و چین باید روشهای نوآورانهای برای انجام تراکنشهای مالی و بهبود سیستمهای بانکی خود پیدا کنند.
علاوه بر این، کیفیت کنترل داروها و محصولات دارویی چینی یکی دیگر از مسائل مهم است. ایران باید دقت زیادی در انتخاب شرکای تجاری و واردات داروهای چینی به عمل آورد تا از نظر کیفیت و استانداردهای بهداشتی اطمینان حاصل کند.
تجهیزات پزشکی: یک بخش با پتانسیل بینظیر
رشد تقاضا برای تجهیزات پزشکی
صنعت تجهیزات پزشکی یکی از بخشهای حیاتی در حوزه بهداشت و درمان است که در ایران در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. ایران، با توجه به افزایش جمعیت سالمند و شیوع بیماریهای مزمن، نیاز زیادی به تجهیزات پزشکی پیشرفته دارد. این نیاز از طرف دیگر، فرصتی عالی برای چین است که بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی در جهان، قادر به تأمین نیازهای بازار ایران باشد.
تجهیزات پزشکی از جمله دستگاههای تصویربرداری، ابزارهای جراحی، دستگاههای تشخیصی، و لوازم پزشکی مصرفی، نیازهای اساسی سیستم بهداشتی ایران را تشکیل میدهند. چین به عنوان یکی از پیشگامان تولید این تجهیزات، توانسته است با تولید محصولات با کیفیت و قیمت رقابتی، به یک شریک استراتژیک برای ایران در این حوزه تبدیل شود.
انتقال فناوری و نوآوری
یکی از ابعاد مهم همکاری در بخش تجهیزات پزشکی، انتقال فناوریهای نوین از چین به ایران است. چین، با استفاده از پیشرفتهای خود در زمینه تولید تجهیزات پزشکی، به شرکتهای ایرانی کمک میکند تا بتوانند برخی از این تجهیزات را بهصورت محلی تولید کنند و به این ترتیب وابستگی به واردات را کاهش دهند.
از طرفی، همکاریهای تحقیقاتی و توسعهای در زمینه تولید تجهیزات پزشکی در ایران میتواند به ارتقاء کیفیت و کارایی این محصولات کمک کند. با استفاده از دانش و فناوری چینی، ایران میتواند به تولید تجهیزات پزشکی با کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای جهانی دست یابد و به این ترتیب به بازارهای بینالمللی صادرات داشته باشد.
ساخت زیرساختهای بهداشتی
علاوه بر تأمین تجهیزات پزشکی، همکاری ایران و چین در زمینه ساخت و نوسازی زیرساختهای بهداشتی و درمانی نیز یکی دیگر از ابعاد مهم این شراکت است. چین با تجربه گستردهای که در ساخت بیمارستانها، مراکز درمانی و پروژههای زیربن
ایی در کشورهای مختلف دارد، میتواند به ایران در نوسازی بیمارستانها و مراکز بهداشتی کمک کند.
پروژههای مشترک ساخت و نوسازی مراکز درمانی میتواند به ارتقاء کیفیت خدمات بهداشتی در ایران کمک کند. علاوه بر این، با همکاری چین، ایران میتواند به زیرساختهای بهداشتی پیشرفتهتری دست یابد که این امر در نهایت به بهبود وضعیت درمانی و بهداشتی کشور منجر خواهد شد.
چالشها در همکاری تجهیزات پزشکی
چالشهای موجود در همکاریهای تجهیزات پزشکی نیز شامل مسائل مربوط به کیفیت محصولات، تطابق با استانداردهای بینالمللی و مشکلات مربوط به خدمات پس از فروش است. ایران باید اطمینان حاصل کند که تجهیزات وارداتی از چین مطابق با استانداردهای جهانی و نیازهای خاص سیستم بهداشتی کشور است.
نتیجه گیری
همکاری ایران و چین در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی، نهتنها پاسخی به نیازهای حیاتی دو کشور در زمینه سلامت است، بلکه گامی هوشمندانه در مسیر شکلدهی به نظمی نوین در دیپلماسی بهداشتی جهان بهشمار میرود. این شراکت، در بستر تحریمها و چالشهای بینالمللی، توانسته الگوی تازهای از تعامل جنوبـجنوب در حوزه فناوری سلامت ارائه دهد. ایران با بهرهگیری از ظرفیتهای علمی، تحقیقاتی و زیرساختی چین، میتواند نهتنها در مسیر خودکفایی گام بردارد، بلکه نقشآفرینی منطقهای خود را نیز در صادرات دارو و تجهیزات پزشکی تقویت کند.
در دنیایی که سلامت، به یکی از شاخصهای قدرت نرم کشورها تبدیل شده، اتحاد ایران و چین میتواند به یکی از ستونهای اصلی امنیت بهداشتی در آسیا و فراتر از آن تبدیل شود.