همگرایی سیاست‌گذاران، دانشگاه‌ها، صنایع و خود دانشجویان، کلید ساخت سکوی پرتابی واقعی برای پرورش نسل جدید داروسازان متخصص خواهد بود.
گروه سلامت و دارویی برکت: صنعت داروسازی امروز، یکی از راهبردی‌ترین و پیچیده‌ترین صنایع جهان است؛ صنعتی که در دل خود چرخه‌ای گسترده از تحقیق، توسعه، تولید و کنترل کیفیت را جای داده است. در این میان، کارآموزی به‌عنوان یک پل واسط، دانشجویان این حوزه را از فضای محدود کلاس‌های دانشگاهی به دنیای واقعی فرآیندهای تولید دارو متصل می‌کند.
کارآموزی در صنعت داروسازی، تنها بخشی از واحدهای درسی نیست؛ بلکه بستری است برای یادگیری مهارت‌های عملی، درک الزامات تولید، لمس استانداردهای GMP و آشنایی با چالش‌های واقعی بازار دارو. در شرایطی که تغییرات فناورانه با شتابی بی‌وقفه ادامه دارد، اهمیت این دوره بیش از پیش احساس می‌شود.
با این حال، در کنار این ظرفیت ارزشمند، مشکلات ساختاری و ضعف‌های مدیریتی می‌تواند این فرصت را از کارکرد واقعی خود دور کند. دانشجویانی که با انگیزه وارد این فضا می‌شوند، گاه با وظایفی مواجه می‌شوند که هیچ نسبتی با مهارت‌های علمی‌شان ندارد.
نبود زیرساخت‌های مناسب، ضعف در سیاست‌گذاری و نظارت ناکافی، از جمله عواملی هستند که کارآموزی را از یک سکوی پرتاب به یک مانع نامرئی تبدیل می‌کنند. این گزارش، تلاش می‌کند وضعیت کارآموزی در صنعت داروسازی را با نگاهی تحلیلی واکاوی و چالش‌ها را شناسایی کند، ضمن اینکه. راهکارهایی برای ارتقای کیفیت این مسیر ارائه دهد.
جایگاه قانونی و ساختار دانشگاهی
کارآموزی در رشته داروسازی، طبق مقررات وزارت بهداشت، یک پیش‌نیاز اصلی برای فارغ‌التحصیلی دانشجویان محسوب می‌شود. دانشگاه‌ها موظف‌اند زمینه همکاری با کارخانه‌ها و شرکت‌های معتبر دارویی را فراهم کنند تا دانشجویان در محیط واقعی مهارت‌های خود را تقویت کنند.
اما در عمل، نبود برنامه‌ریزی دقیق و عدم هماهنگی کامل میان دانشگاه و صنعت، باعث می‌شود بخش قابل‌توجهی از این ظرفیت آموزشی به‌درستی استفاده نشود. در برخی موارد، قراردادها و تفاهم‌نامه‌های همکاری فاقد جزئیات اجرایی شفاف هستند و شرح وظایف دانشجویان مشخص نیست.
این ابهام، زمینه‌ساز سردرگمی و نارضایتی کارآموزان می‌شود. در کنار این، بسیاری از اساتید راهنما زمان کافی برای بازدیدهای میدانی یا ارزیابی مستمر فرآیند ندارند. نبود ارزیابی دقیق، آسیب جدی به کیفیت می‌زند.
این مشکلات ساختاری نشان می‌دهد که بدون سیاست‌گذاری منسجم و ابزارهای کنترل کیفیت، کارآموزی در صنعت داروسازی نمی‌تواند به اهداف خود دست پیدا کند.
فرصت‌های طلایی کارآموزی
با وجود چالش‌ها، نباید از ارزش‌های بالقوه کارآموزی غافل شد. حضور در خطوط تولید، آشنایی با فرآیندهای ساخت و بسته‌بندی دارو، لمس واقعی الزامات کنترل کیفیت و رعایت اصول GMP، تجربه‌ای است که هیچ کتاب درسی نمی‌تواند جایگزین آن باشد.
دانشجویان در این مسیر یاد می‌گیرند چطور مهارت‌های تئوری را به کار عملی تبدیل کنند و با ماشین‌آلات پیچیده و دستگاه‌های آنالیز آشنا شوند. ارتباط مستقیم با کارشناسان باتجربه، مدیران تولید و بخش تضمین کیفیت، بستری ارزشمند برای شبکه‌سازی حرفه‌ای فراهم می‌کند.
طبق بررسی‌های داخلی، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد دانشجویانی که دوره کارآموزی باکیفیت گذرانده‌اند، مستقیماً از همین مسیر وارد بازار کار رسمی شده‌اند.
این عدد نشان می‌دهد که در بهترین حالت، کارآموزی می‌تواند پله‌ای مطمئن برای شروع مسیر حرفه‌ای باشد.
همچنین کارآموزی به دانشجویان کمک می‌کند فرهنگ کار تیمی، نظم صنعتی و مسئولیت‌پذیری را در محیط واقعی تجربه کنند.
چالش‌های پنهان و واقعی
هرچند کارآموزی می‌تواند فرصتی طلایی باشد، اما در بسیاری از موارد، به‌دلیل ضعف‌های ساختاری به یک تجربه ناکارآمد بدل می‌شود. نبود برنامه آموزشی مشخص، یکی از مهم‌ترین مشکلات است.
در برخی کارخانه‌ها، به‌دلیل کمبود نیروی کار یا فشار تولید، از دانشجویان کارآموز به‌عنوان نیروی کار ارزان یا رایگان برای انجام کارهای خدماتی استفاده می‌شود. این در حالی است که وظایف واقعی آن‌ها باید آموزش محور باشد، نه کار اداری یا کارگری ساده.
از سوی دیگر، کمبود مربیان آموزشی باتجربه و بی‌علاقگی برخی پرسنل به انتقال دانش، کیفیت یادگیری را به‌شدت کاهش می‌دهد. این وضعیت می‌تواند دانشجو را از مسیر یادگیری دل‌زده کند.
نداشتن سیستم بازخورد و ارزیابی هم مشکل دیگری است که سبب می‌شود ضعف‌ها شناسایی نشود و تجربه‌های تلخ تکرار شوند. همه این عوامل دست‌به‌دست هم می‌دهند تا شکاف میان دانش تئوری دانشگاهی و مهارت عملی عمیق‌تر شود.
راهکارهای سیاست‌گذاری و بهبود
به منظور اینکه کارآموزی از یک مانع پنهان به سکوی پرتاب واقعی تبدیل شود، نیازمند بازطراحی سیاست‌ها و تدوین دستورالعمل‌های الزام‌آور هستیم. نخست، دانشگاه‌ها باید قراردادهای همکاری دقیق با کارخانه‌ها داشته باشند که در آن شرح وظایف کارآموز، مدت‌زمان کارآموزی، اهداف مهارتی و نحوه ارزیابی به‌طور شفاف ذکر شود.
حضور ناظران دانشگاهی به‌صورت دوره‌ای در محل کارخانه، می‌تواند بر فرآیند نظارت داشته باشد و مشکلات احتمالی را به‌موقع حل کند.
در سطح کلان، سیاست‌گذاران باید با ایجاد مشوق‌های مالیاتی، بودجه‌های حمایتی و مزایای رقابتی، کارخانه‌ها را به پذیرش هدفمند کارآموزان تشویق کنند.
همچنین، طراحی سامانه‌های دیجیتال برای ثبت تجربه‌های کارآموزی و دریافت بازخورد دانشجویان، ابزار مهمی برای ارتقای کیفیت خواهد بود. تجربه‌های جهانی هم نشان داده است که بدون سازوکار نظارتی، این مسیر کارآمد نخواهد بود.
الگوبرداری از تجربه‌های موفق جهانی
در بسیاری از کشورهای پیشرفته، کارآموزی به‌عنوان یک مرحله رسمی و ساختاریافته در چرخه توسعه نیروی انسانی تعریف شده است. در آلمان، سیستم آموزش دوگانه، ترکیبی از یادگیری تئوری و کار عملی است که سال‌هاست نتایج موفقی به‌همراه دارد.
کارآموزان در این مدل‌ها علاوه‌بر یادگیری عملی، حقوق مشخصی دریافت می‌کنند و با مسئولیت‌های واقعی درگیر می‌شوند. صنایع نیز این فرآیند را به چشم سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌بینند، نه هزینه اضافه.
این مدل‌ها با تعیین دقیق شرح وظایف، ساعات آموزشی و ارزیابی‌های مرحله‌ای، کیفیت یادگیری را تضمین می‌کنند.
کشور ما می‌تواند با بومی‌سازی این الگوها، مخصوصاً در صنایع راهبردی مانند داروسازی، به بهبود وضعیت کارآموزی کمک کند.
پشتیبانی دولتی، ایجاد مراکز مهارت‌آموزی مشترک و تعریف استانداردهای ملی، بخشی از این مسیر است که نیاز به همکاری جدی دانشگاه‌ها و صنایع دارد.
نتیجه‌گیری
کارآموزی در صنعت داروسازی، اگر به‌درستی طراحی و اجرا شود، بهترین فرصت برای پیوند علم دانشگاهی با عمل صنعتی است. این دوره می‌تواند دانشجویان را آماده کند تا بدون شکاف مهارتی، وارد بازار کار شوند و صنعت را از نیروی انسانی ماهر و کارآزموده بهره‌مند کند.
اما واقعیت امروز نشان می‌دهد که ضعف در برنامه‌ریزی، نبود زیرساخت‌های نظارتی و کمبود انگیزه در صنایع، گاهی این فرصت را به یک مانع نامرئی تبدیل کرده است.
تدوین دستورالعمل‌های الزام‌آور، ایجاد بسترهای حمایتی برای صنایع، طراحی سیستم‌های ارزیابی مستمر و شفاف‌سازی نقش‌ها، از جمله اقداماتی است که می‌تواند این مسیر را اصلاح کند.
در این میان، دانشجویان نیز باید پیش از انتخاب محل کارآموزی، با تحقیق کافی و بررسی اعتبار کارخانه‌ها، تصمیم آگاهانه بگیرند.
در نهایت، همگرایی سیاست‌گذاران، دانشگاه‌ها، صنایع و خود دانشجویان، کلید ساخت سکوی پرتابی واقعی برای پرورش نسل جدید داروسازان متخصص خواهد بود.
برای امتیاز به این نوشته کلیک کنید!
