صنعت دارو و تجهیزات پزشکی یکی از ارکان حیاتی نظام بهداشت و درمان در ایران است که تأمین سلامت عمومی و ارتقاء کیفیت زندگی افراد را تضمین میکند. با وجود دستاوردهای قابل توجه در تولید داخلی، چالشهایی همچون تحریمهای اقتصادی، نوسانات ارزی و وابستگی به واردات همچنان تهدیداتی جدی برای پایداری این صنعت به شمار میروند.
گروه سلامت و دارویی برکت: صنعت دارو و تجهیزات پزشکی در هر کشوری نه تنها بخش مهمی از زیرساختهای بهداشتی و درمانی است، بلکه عامل اصلی در حفظ و ارتقاء سلامت عمومی به شمار میرود. در ایران، با توجه به جمعیت بزرگ و رو به رشد، الگوهای جدید بیماریها و همچنین نیاز به تامین به موقع دارو و تجهیزات پزشکی در سطح کشور، این صنعت به یکی از دغدغههای اصلی دولت و بخش خصوصی تبدیل شده است. بحرانهای اقتصادی، تحریمها، نوسانات ارزی، وابستگی به واردات مواد اولیه و تجهیزات پزشکی، و همچنین کمبود زیرساختهای پیشرفته، عواملی هستند که به پیچیدگی این صنعت افزودهاند.
در این گزارش، ابتدا به بررسی وضعیت فعلی صنعت دارو و تجهیزات پزشکی در ایران پرداخته میشود، سپس چالشها و موانع موجود شناسایی و در نهایت راهکارهایی برای ارتقای این صنعت ارائه خواهد شد.
هدف از این گزارش، نه تنها شفافسازی مشکلات فعلی است، بلکه یافتن راهحلهایی اجرایی است که از پایداری و خودکفایی در این حوزه حمایت کنند.
وضعیت موجود صنعت دارو و تجهیزات پزشکی
تولید داروهای داخلی:
صنعت داروسازی ایران بهطور قابل توجهی پیشرفت کرده و توانسته است بخش عمدهای از نیازهای دارویی کشور را تامین کند. طبق آخرین گزارشها، بیش از ۷۰ درصد مواد اولیه مورد نیاز شرکتهای داروسازی کشور در داخل تأمین میشود. این موفقیت حاصل تلاشهای مداوم در زمینههای تحقیق و توسعه، تولید داروهای نوین، و تقویت زیرساختهای تولید است. برخی از داروهایی که در ایران تولید میشوند شامل داروهای عمومی، داروهای درمانی برای بیماریهای خاص مانند سرطان، دیابت، و بیماریهای قلبی عروقی، و همچنین داروهای بیولوژیک و واکسنها میباشد.
با این حال، در کنار این دستاوردها، هنوز مشکلاتی در زمینه تأمین مواد اولیه دارویی وجود دارد و مقداری از مواد اولیه دارویی مورد نیاز کشور از خارج وارد میشود، ضمن اینکه برخی از داروهای تخصصی و پیشرفته هنوز نیاز به واردات دارند.
تجهیزات پزشکی:
در زمینه تجهیزات پزشکی، وابستگی به واردات بسیار بیشتر از داروها است. طبق گزارشها، حدود 60 درصد از تجهیزات پزشکی مورد استفاده در ایران از خارج وارد میشود. این تجهیزات شامل دستگاههای تصویربرداری پزشکی، تجهیزات جراحی، لوازم آزمایشگاهی، و دیگر ابزارهای پیشرفته است که در درمان بیماران نقش حیاتی دارند. بسیاری از این تجهیزات از کشورهای توسعهیافته وارد میشوند و تحریمها و نوسانات ارزی تاثیر مستقیم بر تامین به موقع و هزینههای این تجهیزات دارند.
در بسیاری از موارد، واردات تجهیزات پزشکی به دلیل مشکلات ارزی و تحریمی با اختلالاتی روبهرو میشود. این مشکلات علاوه بر افزایش هزینهها، به کاهش دسترسی به این تجهیزات حیاتی در بیمارستانها و مراکز درمانی کشور منجر میشود. در حالی که برخی از تجهیزات پزشکی بهویژه در حوزههایی چون تصویربرداری و جراحی پیشرفته در داخل ایران تولید نمیشوند، نیاز به تأمین بهموقع و با کیفیت این تجهیزات از اهمیت ویژهای برخوردار است.
سیستم توزیع دارو و تجهیزات پزشکی:
برخی ازمتخصصین و کارشناسان حوزه سلامت معتقدند که یکی از مشکلات اصلی در صنعت دارو و تجهیزات پزشکی ایران، ضعف در سیستم توزیع است. توزیع دارو و تجهیزات پزشکی بهویژه در مناطق دورافتاده و مناطق محروم کشور به خوبی انجام نمیشود. در برخی از نقاط کشور، بیماران با کمبود داروهای ضروری و تجهیزات پزشکی حیاتی مواجه هستند. این مشکلات بهویژه در دورههای بحران یا در زمان افزایش تقاضا برای داروهای خاص به دلیل شیوع بیماریها، به شدت تشدید میشود.
علاوه بر این، در بسیاری از موارد، مشکلات ناشی از ناهماهنگی میان سازمانها و نهادهای مختلف مسئول در تأمین، تولید، و توزیع دارو و تجهیزات پزشکی، موجب بروز گرانفروشی و توزیع ناعادلانه میشود. این مسائل در برخی موارد به افزایش قیمتها و کاهش دسترسی به داروهای ضروری منجر میشود.
چالشهای صنعت دارو و تجهیزات پزشکی ایران
تحریمها و محدودیتهای بینالمللی:
تحریمهای اقتصادی و بانکی که از سوی جامعه بینالمللی علیه ایران وضع شدهاند، بزرگترین چالش این صنعت هستند. این تحریمها موجب شدهاند که ایران نتواند به راحتی مواد اولیه دارویی و تجهیزات پزشکی مورد نیاز خود را از منابع بینالمللی تأمین کند. همچنین، محدودیتهای ارزی و مشکلات مربوط به انتقال پول، فرآیند واردات دارو و تجهیزات پزشکی را به شدت پیچیده کرده است.
تحریمها نه تنها بر واردات مواد اولیه دارویی و تجهیزات پزشکی تأثیر گذاشتهاند، بلکه تولید داروهای جدید و پیشرفته نیز با مشکلاتی روبهرو شده است. بهویژه در زمینه داروهای بیولوژیک و واکسنها، ایران با دشواریهایی در تأمین فناوریهای پیشرفته روبهرو است که این امر بر توانایی کشور در تولید داروهای نوین تأثیر منفی گذاشته است.
نوسانات ارزی و مشکلات مالی:
نوسانات شدید ارز و تغییرات مداوم در نرخ ارز، چالش دیگری است که تأثیر منفی زیادی بر صنعت دارو و تجهیزات پزشکی گذاشته است. افزایش قیمت ارز موجب شده که هزینه واردات مواد اولیه دارویی و تجهیزات پزشکی به شدت افزایش یابد. این نوسانات، تولید داخلی دارو و تجهیزات را نیز تحت تأثیر قرار داده است، چرا که بسیاری از تولیدکنندگان داخلی برای تأمین مواد اولیه خود به ارز نیاز دارند.
علاوه بر این، مشکلات مالی و کمبود منابع برای سرمایهگذاری در صنعت دارو و تجهیزات پزشکی باعث شده که زیرساختها و خطوط تولید بسیاری از کارخانهها نیاز به بهروزرسانی داشته باشد. این مشکلات مالی موجب شده که تولیدکنندگان نتوانند به سرعت فناوریهای جدید را در خطوط تولید خود به کار گیرند.
کمبود زیرساختها و فناوریهای نوین:
در ایران، بسیاری از کارخانههای تولید دارو و تجهیزات پزشکی با مشکلات زیرساختی روبهرو هستند. برای تولید داروهای نوین و تجهیزات پزشکی پیشرفته، به فناوریهای پیشرفته و خطوط تولید مدرن نیاز است. این در حالی است که بسیاری از کارخانهها همچنان از فناوریهای قدیمی استفاده میکنند و در نتیجه کیفیت و کمیت تولیدات داخلی در برخی موارد پایینتر از استانداردهای جهانی است.
سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه و بهروز کردن فناوریهای تولید، یکی از نیازهای اساسی در صنعت دارو و تجهیزات پزشکی ایران است. بهویژه در زمینه تولید داروهای تخصصی و پیشرفته، فناوریهای جدید میتوانند به تولید داروهایی با کیفیت بالا و در دسترس بودن بیشتر برای بیماران کمک کنند.
مشکلات در توزیع و دسترسی به دارو و تجهیزات پزشکی:
سیستم توزیع دارو و تجهیزات پزشکی در ایران با مشکلات متعددی مواجه است. در بسیاری از موارد، داروها و تجهیزات پزشکی بهویژه در مناطق دورافتاده و محروم بهموقع به دست بیماران نمیرسد. این مشکل عمدتاً به علت نبود سامانههای مناسب برای مدیریت زنجیره تأمین و ناهماهنگی در توزیع است.
راهکارها و پیشنهادات
تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات
حمایت مالی و سرمایهگذاری در تولید داخلی: دولت باید از طریق تخصیص یارانهها، اعطای وامهای کمبهره، و سایر تسهیلات مالی، از تولیدکنندگان داخلی دارو و تجهیزات پزشکی حمایت کند. این حمایتها میتواند به کاهش وابستگی به واردات کمک کند و تولیدکنندگان را قادر سازد تا مواد اولیه را بهصورت محلی تأمین کنند.
تشویق به تحقیق و توسعه (R&D): تشویق شرکتها و مراکز تحقیقاتی به سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه برای تولید داروهای نوین و تجهیزات پزشکی پیشرفته، میتواند ایران را به خودکفایی در این حوزهها نزدیکتر کند.پ
بهبود سیستم توزیع
ایجاد سامانههای یکپارچه و الکترونیکی برای توزیع: استفاده از فناوریهای نوین و سامانههای الکترونیکی برای مدیریت زنجیره تأمین و توزیع دارو و تجهیزات پزشکی، میتواند کمک کند تا داروها و تجهیزات بهموقع و بهطور عادلانه در تمامی نقاط کشور توزیع شوند.
ارتقاء شبکه توزیع در مناطق محروم: تقویت شبکه توزیع در مناطق دورافتاده و محروم از طریق ایجاد مراکز توزیع منطقهای و استفاده از روشهای نوین لجستیکی، دسترسی به داروها و تجهیزات پزشکی را برای مردم این مناطق تسهیل خواهد کرد.
تسهیل در واردات و کاهش وابستگی به واردات خارجی:
اولویتبندی واردات اقلام ضروری: ایران باید سیاستهای هوشمندانهای برای واردات اقلام حیاتی دارویی و تجهیزات پزشکی تدوین کند و به دنبال ایجاد روابط تجاری با کشورهای غیرتحریمی برای تامین این اقلام باشد.
ارتقاء دیپلماسی سلامت: برای بهبود روابط بینالمللی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی، نیاز به تقویت دیپلماسی سلامت و همکاری با کشورهای دیگر برای واردات و انتقال فناوری وجود دارد.
نتیجهگیری
صنعت دارو و تجهیزات پزشکی در ایران با وجود چالشهای فراوان، پتانسیل بالایی برای رشد و خودکفایی دارد. با اجرای سیاستهای صحیح و راهکارهای اجرایی، از جمله تقویت تولید داخلی، بهبود سیستم توزیع، و حمایت از تحقیق و توسعه، ایران میتواند به خودکفایی در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی دست یابد و وابستگی به واردات را کاهش دهد. همچنین، برای مدیریت بحرانهای موجود، باید بهطور مستمر بر روی بهبود زیرساختها و توسعه فناوریهای نوین در این صنعت تمرکز کرد.
برای امتیاز به این نوشته کلیک کنید!
