پرستاران؛ ستون‌های استوار نظام سلامت ایران در مسیر مسئولیت‌ها و چالش‌ها

گروه سلامت و دارویی برکت: روز پرستار در تقویم ایران با میلاد حضرت زینب (س) مصادف است؛ بانویی که با شجاعت، صبر و مهربانی مثال‌زدنی خود، الهام‌بخش پرستاران امروز ما است. این روز بهانه‌ای است تا به یاد داشته باشیم که پرستاران یکی از مهم‌ترین ستون‌های سیستم بهداشت و درمان کشور هستند. حضور آنان در بیمارستان‌ها، مراکز درمانی و حتی خانه‌ها برای بهبود و مراقبت از بیماران، نقشی بی‌بدیل و حیاتی دارد. در بحران‌ها، مانند پاندمی‌ها و سوانح طبیعی، پرستاران نخستین کسانی هستند که در خط مقدم به حمایت از بیماران می‌پردازند، و در مواقع عادی نیز، با تلاشی بی‌وقفه، به ارائه مراقبت‌های لازم و خدمات درمانی می‌پردازند.

پرستاری از نظر جسمی و روحی شغلی سخت و پراسترس است که معمولاً تحت شرایط دشوار و با ساعت‌های طولانی انجام می‌شود. پرستاران، به عنوان افرادی که به سلامت و بهبود بیماران متعهدند، با چالش‌های بسیاری مواجه‌اند و اغلب نیازمند حمایت‌های بیشتری از سوی جامعه و سیستم سلامت هستند.

در همین راستا در ادامه، به بررسی اهمیت و نقش پرستاران ، مشکلات و سختی‌های شغلی، و تأثیرات کار آنها بر جامعه می‌پردازیم.

اهمیت شغل پرستاران در سیستم سلامت 

پرستاران در سیستم سلامت ایران نقشی بنیادین دارند و به‌عنوان حلقه‌ای مهم در زنجیره بهداشت و درمان، مسئولیت‌هایی سنگین بر عهده دارند. از ارائه مراقبت‌های اولیه و حیاتی گرفته تا همراهی و مشاوره با بیماران در مسیر درمان و بهبودی، پرستاران همواره در خط مقدم خدمات درمانی هستند. پرستاران در همه سطوح بهداشت و درمان، از کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها تا مراکز بهداشتی و روستاها، خدمات گسترده‌ای ارائه می‌دهند. آن‌ها نه تنها در کنار پزشکان به درمان بیماران کمک می‌کنند، بلکه از ابتدا تا انتهای درمان به مراقبت از بیماران و حمایت روانی از آن‌ها و خانواده‌هایشان می‌پردازند.

پرستاران با توجه به شرایط مختلف، از بحران‌های بهداشتی نظیر شیوع کرونا گرفته تا وضعیت عادی، نقشی بسیار مهم و پررنگ در تأمین سلامت عمومی ایفا می‌کنند. بدون حضور آنها، بسیاری از امور درمانی به تعویق می‌افتد و کیفیت مراقبت‌های بهداشتی کاهش می‌یابد؛ مضافا اینکه پرستاران در ترویج بهداشت عمومی و پیشگیری از بیماری‌ها نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند. آن‌ها به آموزش جامعه درباره موضوعات بهداشتی، از جمله بهداشت فردی، تغذیه سالم، پیشگیری از بیماری‌ها و واکسیناسیون، می‌پردازند. این اقدامات پرستاران می‌تواند به کاهش بار بیماری‌ها در جامعه کمک کند و به ارتقای سلامت عمومی منجر شود.

پرستاران با همدلی، گوش دادن و ایجاد فضایی امن و آرامش‌بخش، به کاهش استرس و اضطراب بیماران کمک می‌کنند

همچنین، پرستاران تنها به مراقبت جسمانی بیماران نمی‌پردازند، بلکه از نظر روانی نیز نقش موثری در روند درمان دارند. بسیاری از بیماران، به ویژه آن‌هایی که از بیماری‌های مزمن یا شرایط بحرانی رنج می‌برند، نیازمند حمایت روانی هستند. پرستاران با همدلی، گوش دادن و ایجاد فضایی امن و آرامش‌بخش، به کاهش استرس و اضطراب بیماران کمک می‌کنند. این همراهی روحیه بیمار را تقویت کرده و باعث بهبود سریع‌تر وضعیت جسمانی و روانی آنان می‌شود.

علاوه بر این، یکی از حیاتی‌ترین نقش‌های آنها، حضور در بخش‌های مراقبت ویژه (آی سی یو) و اورژانس است. در این بخش‌ها، پرستاران باید مهارت‌های تخصصی و واکنش‌های سریع داشته باشند و توانایی مدیریت موقعیت‌های بحرانی را داشته باشند. پرستاران مراقبت ویژه با بیماران در وضعیت‌های حساس و پرخطر سروکار دارند و هر لحظه با نیاز به تصمیم‌گیری‌های فوری برای نجات جان بیماران مواجه هستند.

این امر نیازمند دانش و مهارت بالایی است و پرستاران با آموزش و تجربه کافی به این موقعیت‌ها پاسخ می‌دهند، ضمن اینکه پرستاران در حوزه توان‌بخشی و مراقبت‌های طولانی‌مدت نیز دارای نقشی اساسی و مهمی هستند. بسیاری از بیماران پس از جراحی یا در شرایط مزمن به مراقبت‌های ویژه و مستمر نیاز دارند که توسط پرستاران انجام می‌شود. این مراقبت‌ها به بیماران کمک می‌کند تا پس از عمل جراحی یا بیماری‌های سخت به زندگی عادی خود بازگردند. پرستاران با ارائه حمایت‌های جسمی و روانی، به بیماران و خانواده‌هایشان اطمینان می‌دهند و به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک می‌کنند.

 پرستاران در بحران‌ها و بلایا   

پرستاران همواره در خط مقدم مقابله با بلایای طبیعی و بحران‌های بهداشتی قرار دارند. در حوادثی مانند زلزله، سیل یا پاندمی‌ها، پرستاران با حضور فعال و فوری، به درمان و نجات جان مصدومان می‌پردازند. برای مثال، در دوران شیوع کرونا، پرستاران با تحمل فشار و استرس بالا، در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به بیماران خدمات ارائه کردند و فداکارانه به مقابله با این بیماری پرداختند. این نقش پرستاران نشان‌دهنده ارزش فوق‌العاده و بی‌بدیل آنان در مواقع بحران است.

نقش پرستاران در بهبود وضعیت سلامت مناطق محروم

پرستاران در مناطق محروم و روستایی ایران با چالش‌های ویژه‌ای روبه‌رو هستند. آن‌ها اغلب با کمبود امکانات و تجهیزات، دسترسی محدود به خدمات درمانی و فاصله‌های طولانی مواجه هستند. با این وجود، حضور پرستاران در این مناطق باعث بهبود دسترسی مردم به خدمات بهداشتی و افزایش آگاهی بهداشتی می‌شود. پرستاران در مناطق روستایی نقش موثری در پیشگیری، درمان و آموزش بهداشت عمومی ایفا می‌کنند و به‌ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان و سالمندان اهمیت دارند.

پرستاران با چه چالش‌هایی مواجهند؟

پرستاری شغلی است که هم از لحاظ جسمی و هم روانی دشوار است. بسیاری از پرستاران به دلیل کمبود نیرو مجبور به انجام شیفت‌های طولانی و کار در شرایط پر استرس هستند. فشار کاری زیاد، مواجهه با بیماران مبتلا به بیماری‌های عفونی و جدی، و برخوردهای پرتنش با بیماران و خانواده‌ها، از مشکلات رایج شغلی این افراد است. همچنین، در برخی مواقع، کمبود امکانات بهداشتی و حمایت‌های لازم باعث افزایش سختی‌های این حرفه می‌شود. این شرایط می‌تواند به فرسودگی شغلی و کاهش کیفیت زندگی پرستاران منجر شود.

از سوی دیگر، یکی از موضوعات پر چالش برای پرستاران، مساله حقوق و مزایای شغلی است. اغلب پرستاران با مشکلاتی همچون کمبود حقوق و نداشتن بیمه مناسب مواجه هستند. با توجه به مسئولیت‌ها و حجم کاری بالا، حقوق و مزایای بسیاری از پرستاران، به‌ویژه در بخش دولتی، در سطح پایینی قرار دارد. این امر می‌تواند به کاهش انگیزه، رضایت شغلی و حتی افزایش مهاجرت پرستاران به خارج از کشور منجر شود. همچنین، در برخی مواقع، پرستاران به دلیل شرایط کاری با مسائل حقوقی یا قضایی مواجه می‌شوند و نیازمند حمایت قانونی هستند.

  بسیاری از پرستاران به دلیل فشار کاری زیاد، ساعات طولانی کار و قرار گرفتن در موقعیت‌های حساس با استرس‌های شدید مواجه هستند

به عبارت دیگر، استرس شغلی یکی از معضلات رایج در حرفه پرستاری است. بسیاری از پرستاران به دلیل فشار کاری زیاد، ساعات طولانی کار و قرار گرفتن در موقعیت‌های حساس با استرس‌های شدید مواجه هستند. این استرس‌ها، اگر به درستی مدیریت نشوند، می‌توانند به مشکلات جسمی و روانی منجر شوند و حتی موجب فرسودگی شغلی شوند.

تأثیر کمبود پرستار بر کیفیت خدمات درمانی

کمبود پرستار یکی از مشکلات عمده در سیستم بهداشت و درمان ایران است که پیامدهای زیادی بر روی بیماران، کیفیت خدمات درمانی و سلامت عمومی دارد. این کمبود موجب می‌شود که پرستاران موجود مجبور شوند حجم بیشتری از کار را به دوش بکشند و فشار کاری بیشتری را تحمل کنند. کاهش تعداد پرستاران نه تنها کیفیت مراقبت‌های بهداشتی را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند به افزایش خطاهای پزشکی و خستگی شغلی پرستاران منجر شود.

ضرورت های حرفه پرستاری

آموزش مستمر و توسعه حرفه‌ای، یکی از ضرورت‌های حرفه پرستاری است. پرستاران باید به‌روز باشند تا بتوانند با تغییرات جدید در دانش پزشکی و فناوری‌های درمانی و خدمات مواجه شوند. به عبارت دیگر، پرستاری، شغلی است که نیاز به آموزش مداوم و توسعه حرفه‌ای دارد. با پیشرفت‌های روزافزون در حوزه پزشکی، پرستاران نیازمند ارتقاء دانش و مهارت‌های خود هستند.

برگزاری دوره‌های آموزشی، کارگاه‌های تخصصی و برنامه‌های بازآموزی می‌تواند به پرستاران کمک کند تا با جدیدترین روش‌ها و فناوری‌های درمانی آشنا شوند

برگزاری دوره‌های آموزشی، کارگاه‌های تخصصی و برنامه‌های بازآموزی می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا با جدیدترین روش‌ها و فناوری‌های درمانی آشنا شوند و خدمات بهتری به بیماران ارائه دهند. توسعه حرفه‌ای پرستاران به بهبود کیفیت سیستم بهداشت و درمان و افزایش رضایت بیماران منجر می‌شود.

با گسترش فناوری‌های نوین در حوزه بهداشت و درمان، پرستاران نیز باید با تکنولوژی‌ها آشنا و توانایی استفاده از آن‌ها را داشته باشند. فناوری‌های پزشکی، از دستگاه‌های مانیتورینگ پیشرفته تا سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی و تله‌مدیسین، نه تنها دقت و سرعت مراقبت را افزایش می‌دهند، بلکه نیاز به مهارت‌های جدید در پرستاری دارند. آموزش مستمر پرستاران در این زمینه باعث ارتقاء کیفیت خدمات و بهبود روند درمان بیماران می‌شود.

نتیجه‌گیری

پرستاری، حرفه‌ای است که فراتر از مهارت‌های پزشکی، نیازمند عشق و فداکاری است. پرستاران با تمام چالش‌ها از جمله فشار کاری زیاد، کمبود نیروی انسانی، مواجهه با بیماری‌های عفونی، و نیاز به کار کردن در شیفت‌های طولانی و شبانه‌روزی، سختی‌ها و مسئولیت‌های سنگین که اغلب به دلیل فداکاری‌های بی‌شمار و تعهدشان به بهبود بیماران، از نیازهای شخصی و استراحت خود چشم‌پوشی می‌کنند، به سلامت جامعه و بهبود وضعیت بیماران کمک می‌کنند.

نقش پرستاران به ویژه در ایران، نه تنها در درمان بیماران، بلکه در افزایش آگاهی بهداشتی و پیشگیری از بیماری‌ها بسیار ارزشمند است. بر همین اساس، به مناسبت روز پرستار، می‌توان قدردانی و تقدیر ویژه‌ای از این عزیزان داشت که با عشق و تعهد، همواره در کنار بیماران و نیازمندان به خدمات بهداشتی هستند.