استراتژی‌های سبحان دارو در مسیر تحولات صنعت داروسازی| تصمیم گیری‌های برکت مستند و علمی است

گروه سلامت و دارویی برکت : در دنیای پر از تغییر و تحولات سریع صنعت داروسازی، برخی شرکت‌ها به دلیل رویکردهای نوآورانه و استراتژی‌های بلندمدت خود، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌دهی به بازار ایفا می‌کنند. یکی از این شرکت‌ها، سبحان دارو است که با تجربه‌ای بیش از چند دهه، همواره در مسیر ارتقاء کیفیت و ارائه راهکارهای بهداشتی پایدار گام برداشته است.

در این مصاحبه، فرصتی فراهم آمده تا با دکتر «آرمان نصر اللهی» مدیرعامل شرکت سبحان دارو گفت‌وگویی داشته باشیم و از نزدیک با چالش‌ها، دستاوردها و چشم‌اندازهای این شرکت آشنا شویم. او در این گفتگو از چگونگی مقابله با چالش‌های بازار، نقش نوآوری در موفقیت‌های اخیر، و اهمیت مسئولیت‌های اجتماعی و محیط زیستی در فعالیت‌های این شرکت صحبت کرده است.

مشروح مصاحبه را در ادامه می خوانیم:

* آقای دکتر در خصوص فعالیت‌های شرکت سبحان‌دارو در ابتدا توضیح کوتاهی بفرمایید و در ادامه به این موضوع بپردازید که با وجود چالش‌های شدید تحریمی و کمبود مواد اولیه در صنعت داروسازی ایران، این شرکت چه استراتژی‌هایی برای مدیریت زنجیره تأمین دارو به کار گرفته است تا بتواند تولید داروهای باکیفیت را بدون وقفه ادامه دهد؟

شرکت سبحان دارو، در حقیقت جزء ده شرکت‌ برتر دارویی در کشور است و به‌عنوان لیدر در حوزه داروی مغز و اعصاب از قدیم‌الایام شناخته شده است.  سبحان دارو در اشکال دارویی مختلفی از جمله قرص و کپسول در بخش جامدات و نیمه‌جامدات مانند کرم، پماد و ژل و همچنین در بخش مایعات مانند قطره‌های خوراکی و ان‌شاءالله در آینده ویال‌های خوراکی و همچنین واحد شربت، فعالیت دارد. این شرکت یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های دارویی ایران نیز به شمار می‌رود.

در خصوص بخش دوم سوال شما، می‌توان شرایط را به دو بخش تقسیم کرد: شرایط پیش از بحث‌های تحریمی و نوسانات نرخ ارز و شرایط پس از آن. در گذشته، انجام فعالیتها بسیار آسان تر بود؛ زیرا ثبات نرخ ارز وجود داشت و قوانین سازمان غذا و دارو نیز ثابت بودند. در حال حاضر، قوانین به‌قدری در حال تغییر هستند که بسیاری از شرکت‌ها و حتی خود بانک‌ها را دچار دوگانگی و پیش‌بینی و تثبیت کارها را با چالش مواجه کرده‌اند.

در گذشته، شرکت‌ها برای تأمین مواد اولیه، به‌راحتی از فرآیندهای پرفرمایی استفاده می‌کردند. تخصیص‌های ارزی به‌موقع انجام می‌شد و پیش از آن‌که مواد اولیه در انبارهای دارویی کارخانه‌ها به اتمام برسد، سفارش‌های بزرگ انجام می‌گرفت. به‌عنوان مثال، اگر ماده اولیه از کشور چین وارد می‌شد، زمان موردنیاز برای تخصیص ارز، خرید سوئیفت و حتی مدت‌زمان حمل دریایی پیش‌بینی می‌شد. آن ماده اولیه، فرضاً از کشور چین، ۴۵ روز دریایی طول می‌کشید تا به گمرکات ما در بندر عباس برسد. به این ترتیب، زنجیره تأمین در شرکت‌ها پویا بود و مواد قبل از اتمام موجودی، جایگزین می‌شدند. شرکت‌های دارویی مواد اولیه خود را از طریق اصول FIFO مصرف می‌کردند و به همین دلیل، کمیاب شدن داروها اتفاق نمی‌افتاد.

در چند سال گذشته، با وقوع اتفاقاتی نظیر تحریم‌ها چه خارجی و چه داخلی ( قوانین سخت گیرانه و محدود کننده ای که سازمانهای مختلف برای شرکتها ایجاد می کنند) ، مشکلات بسیاری به وجود آمده است. بخشی از این تحریم‌های داخلی به نوسانات نرخ ارز باز می گردد که اتفاق افتاده، به خصوص در این دو سه ماه اخیر که حتی شرکت‌های دارویی هم در بحث مواد اولیه با کسری مواجه شده‌اند و مشکل دارند. در حقیقت، شرکتها نه‌تنها در تأمین مواد اولیه دچار کسری کرده، بلکه در زمینه تأمین ملزومات بسته‌بندی نیز با مشکلاتی مواجه هستند. در خصوص تحریم‌های خارجی، ما چند سالی است که بالاخره راه‌کارها دستمان آمده، اما با تحریم‌های داخلی واقعا نمی دانیم چه کاری باید انجام دهیم و این موضوع دست‌انداز بزرگ‌تری برای ما ایجاد کرده است.

در حال حاضر، شرکتی مانند سبحان دارو برای بسته‌بندی قرص‌ها با مشکلاتی مواجه است. این موضوع موجب شده تا ما نتوانیم کپسول یا هر محصولی را که ایجاد می‌کنیم، روانه بازار کنیم و همین امر موجب دپوی محصولات در انبارهای شرکت شده است. بر همین اساس، ما در حال حاضر یک انبار بسته‌بندی بسیار زیادی از محصولاتمان را داریم که جعبه نشده است. در همین راستا، در حال رایزنی با شرکت‌های مختلف هستیم و حتی در این زمینه متحمل ضررهایی به لحاظ ابعاد و قطر مقواها شده ایم.

بنابراین، یک بحث نوسانات نرخ ارز در این دو سه ماه اخیر اتفاق افتاده که وضعیت را به شدت دشوار کرده و یک سری از تحریم‌های داخلی که پیش تر اشاره شد، نیز مزید بر علت شده است. در خصوص قوانین، شاید می‌شود گفت که در حقیقت قوانین کمی نیاز داشت که بیشتر مورد بررسی قرار گیرد و تفکر بیشتری در خصوص آن‌ها صورت پذیرد. سازمان غذا و دارو در دوره گذشته اقداماتی اتخاذ کرده که احتمالاً یکی از دلایل آن‌ها کمبود ارز در کشور بوده است. این تصمیم‌گیری‌ها برای بسیاری از داروها، به خصوص بنزودیازپین ها و داروهای ضدافسردگی که در ابتدا ارز ۲۸.۵ هزار تومانی یا ۳۲ هزار تومانی دریافت می‌کردند، انجام شده است. اما اکنون این داروها به تالار دوم منتقل شده‌اند که قیمت ارز در آن به ۴۲ هزار تومان و حتی تا ۵۰ هزار تومان نیز می‌رسد.

حال تصمیمی اتخاذ شد و ایراد این تصمیم این است که مواد اولیه و داروی ماده مؤثره دارویی مانند الپرازولام که دارویی رایج در کشور است، در صف کالاهای عمومی غیر دارویی از جمله چوب بستنی، یا موبایل و در اختیار وزارت صمت قرار گرفته است. این امر موجب شد که ما در یک ترافیک سنگین از مواد اولیه دارویی قرار بگیریم که تفکر اشتباهی بود.

برای مثال، داروی مدافینیل که از کسری‌های بازار بوده و سازمان غذا و دارو پیگیر کمبود آن است، به همین صورت تخصیص ارز شد. ابتدا در تالار اول بود، اما با این تصمیم‌گیری‌های جدید، باید در تالار دوم با ارز 40 هزاری ثبت شود. این امر باعث می‌شود که فرآیند تأمین دارو بسیار زمان‌بر شود. بنابراین، این تغییرات افزایش کمبود دارو در کشور را در بر خواهد داشت و به یقین در آینده شرایط بدتر خواهد شد.

نکته این است که اکنون ماده محصول با نرخ ارز ۴۲ هزار تومانی خریداری می‌شود. زمانی که این فرآیند به تالار توافقی انتقال می‌یابد، به‌دلیل حذف دوباره تالار، نرخ ارز به ۶۸ هزار یا ۶۳ هزار تومان می‌رسد؛ یعنی در طی سه روز به دلیل نوسانات نرخ ارز در بازار، قیمتها در تالار توافقی از ۶۰ هزار تومان به ۶۸ هزار تومان افزایش یافته است. بر همین اساس، شرکتی که فروشنده این محصول است، نمی‌داند چند ریال باید تأمین و در بانک قرار دهد تا ارز لازم برای خرید محصول فراهم شود. این مسئله به وضعیتی بسیار پیچیده تبدیل شده است؛ به‌گونه‌ای که حتی شرکت فروشنده، بانک‌ها و سازمان‌های مربوط نیز سردرگم هستند و نمی‌دانند که ارز موردنیاز باید با چه نرخ و ریالی تخصیص یابد.

این سردرگمی زمانی بیشتر می‌شود که نرخ ارز هر لحظه در حال افزایش است. اکنون نرخ ارز آزاد تقریباً ۸۲ تومان است و احتمالاً نرخ تالار توافقی حدود ۷۵ تومان مبادله می‌شود. برای مثال، داروی آلپرازولام یا مدافینیل پیش‌تر با ارز ۲۸,۵۰۰ هزار تومانی وارد و قیمت ماده اولیه آن حدود ۳۲ هزار تومان محاسبه می‌شد. اکنون نرخ ارز برای خرید همان ماده اولیه به ۶۸ هزار تومان رسیده است.

در چنین شرایطی، شرکت دارویی نیاز دارد که محصول نهایی (فینیش پروداکت) قیمت‌گذاری شود، اما این فرآیند با موانع بسیاری روبه‌رو است. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌ها، حتی اگر مواد اولیه در اختیار داشته باشند، تولید را متوقف کرده‌اند. گردش مالی ضعیف و طلب‌های بالای شرکت‌های دارویی از شرکت‌های پخش، و همچنین طلب شرکت‌های پخش از دولت (مانند داروخانه‌ها و بیمارستان‌های دولتی) نیز یکی از مشکلات اصلی است. آخرین آمار در جلسه سندیکا نشان داد که صنعت دارو حدود ۹۶ هزار میلیارد تومان از ارگان‌های دولتی، بیمارستان‌ها و دیگر نهادها طلب دارد.

از زمستان ۱۴۰۲، قرار بود دولت منابع مالی لازم را به شرکت‌های پخش تزریق کند تا این شرکت‌ها بتوانند طلب خود را به شرکت‌های دارویی پرداخت کنند. اما اکنون نزدیک به یک سال است که این وعده محقق نشده است. در نتیجه، تأمین ساده‌ترین اقلام دارویی نیز دشوار شده است. شرکت‌ها دیگر حاضر به خرید مواد اولیه با نرخ ۷۰ هزار تومان نیستند. برای مثال، اگر هزینه یک ماده اولیه ۴۹,۰۰۰ یورو باشد، با نرخ ارز ۲۸ هزار تومان عدد مشخصی به دست می‌آید، اما با نرخ ۷۰ هزار تومان این رقم به حدی افزایش می‌یابد که فرآیند تولید غیراقتصادی می‌شود.

این وضعیت باعث شده است بسیاری از شرکت‌ها، تولید را متوقف کرده و یا حتی مواد اولیه‌ای را که در اختیار دارند، استفاده نکنند، زیرا نمی‌توانند به سودآوری معقول دست یابند. برخلاف تصور عمومی که صنعت داروسازی را پربازده می‌دانند، اکنون تمامی شرکت‌های دارویی در کشور با سودهای زیر ۲۰ درصد فعالیت می‌کنند. در واقع، با توجه به شرایط اقتصادی، این سود عملاً به کمتر از ۱۰ درصد کاهش یافته است.

از سوی دیگر، برگشت مطالبات شرکت‌های دارویی از شرکت‌های پخش، که قرار بود طی ۱۵۰ روز انجام شود، اکنون به‌طور متوسط ۳۲۰ روز زمان می‌برد. برای مثال، یک جعبه آلپرازولام که به شرکت پخش فروخته می‌شود، پول آن تقریباً یک سال بعد به شرکت دارویی بازمی‌گردد. در این شرایط، سود اولیه ۳۰ تا ۴۰ درصدی به دلیل تورم و تأخیر در پرداخت‌ها، کاهش چشمگیری می‌یابد. این در حالی است که شرکت‌های دارویی باید مبلغ مواد اولیه را همان ابتدا به‌صورت ریالی در بانک سپرده‌گذاری کنند تا به ارز تبدیل و به شرکت خارجی سازنده منتقل شود. این فرآیند انتقال یک ماه طول می‌کشد. تولید و ارسال مواد اولیه از سوی شرکت سازنده دو ماه دیگر زمان می‌برد.

پس از آن، ماده اولیه باید از گمرک ترخیص شود و به کارخانه داخلی برسد. فرآیند تولید محصول و انجام آزمون‌های کیفی نیز حدود یک ماه دیگر زمان نیاز دارد. به این ترتیب، حداقل چهار ماه از زمان پرداخت اولیه تا تولید محصول نهایی طول می‌کشد. در نهایت، فروش این محصول به شرکت‌های پخش و بازگشت وجه آن به شرکت دارویی نیز چرخه زمانی طولانی دیگری را به همراه دارد. اکنون من یک سال و نیم است که پولی را اختصاص داده‌ام که شاید هنوز بازنگشته باشد. این وضعیت واقعاً شرکت‌های دارویی را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.

در مورد نرخ ارز نیز همان‌طور که اشاره کردیم، این شرایط ایده‌آلی نیست. حال، چه اقداماتی انجام می‌دهیم که این زنجیره تأمین دارو و مدیریت زنجیره تأمین شما با مشکل مواجه نشود. آن دسته از مواردی که همچنان در تالار اول قرار دارند، تا حدی قابل پیش‌بینی هستند. اما مواردی که وارد تالار توافقی شده‌اند، هیچ تصمیم‌گیری در این زمینه تحت کنترل ما نیست. در واقع، ما فقط باید امیدوار باشیم که تصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای باشد که چرخ صنعت‌ها، نه فقط صنعت دارو، بلکه تمامی صنایع، بهتر از وضعیت کنونی به حرکت درآیند.

* شما به نوسانات نرخ ارز و همچنین تحریم‌های داخلی اشاره کردید. سوال من در خصوص موضوع چالش قیمت‌گذاری و رقابت داروهای وارداتی است. شرکت سبحان دارو چه سیاست‌هایی را اتخاذ کرده که بتواند جایگاه خود را در عرصه قیمت‌گذاری و بازاریابی حفظ کند؟

قیمت‌گذاری در حال حاضر، در این چند سال اخیر، متأسفانه با تصمیمات اتخاذ شده که جزء تحریم‌های داخلی است، به صورت دستوری درآمده است؛ یعنی من به عنوان مدیرعامل سبحان دارو اگر مواد اولیه خود را از ایتالیا وارد کنم (که در حال حاضر این کار را انجام می‌دهم، با دور زدن تحریم‌ها، چون آن‌ها قطعاً به ایران ارسال نمی‌کنند)، محصول اولیه من ممکن است از طریق چند کشور مختلف منتقل شود تا نهایتاً به دست ما برسد. امروزه، قطعاً ایران در لیست اولویت‌های آن‌ها نیست. حال، من این ماده را از ایتالیا یا رومانی وارد می‌کنم، که کیفیت آن قطعاً بالاتر است. زیرا آنالیزهایی که روی ماده اولیه انجام می‌شود، با ناخالصی کمتر و اثرات جانبی کمتری دقیق‌تر هستند.

اثرات داروها هم به فرمولاسیونی که در اختیار ماست، وابسته است. بنابراین کیفیت، هم به فرمولاسیون و هم به ماده اولیه بستگی دارد. در حوزه فرمولاسیون، چون ما تولیدکننده ژنریک هستیم، فرمول‌ها تقریباً یکسان‌اند و تفاوت عمده‌ای ندارند. اما در زمینه کیفیت مواد اولیه، ما موادی را از اروپا وارد می‌کنیم، در حالی که شرکت‌های دیگر ممکن است از هند وارد کنند.

حال، با وجود این تفاوت کیفیت، به هر دوی ما یک قیمت داده می‌شود. این یک قیمت‌گذاری دستوری است. به عنوان مثال، داروی «ایکس» باید به قیمت «ایگرگ» ریال عرضه شود، چه برای سبحان دارو و چه برای سایر شرکت‌ها. این امر باعث می‌شود که ما در کنترل کیفیت، مجبور به صرفه‌جویی شویم. این قیمت‌گذاری دستوری، ما را به اجبار به این سمت سوق داده است. می‌خواهم بگویم که همین قیمت‌گذاری دستوری، مشکلاتی را به وجود آورده است.

باز هم من به جلسه‌ای که در آن بزرگان صنعت حضور داشتند، فلش‌بک می‌زنم. تصمیم عدم اجازه واردات دارو از کشورهای خارجی، بخشی از همین سیاست است. در زمینه رقابت خارجی، زمانی که من داروی آلپرازولام تولید می‌کنم، داروی خارجی مانند «زاناکس» که متعلق به شرکت فایزر آمریکاست، در کشور وجود ندارد و اجازه واردات آن هم داده نمی‌شود. علت این امر، حمایت از تولید داخلی است. این سیاست، تا حدی درست است، اما باید توجه داشت که برای رقابت بالاتر، باید کیفیت تولید را ارتقاء داد.

به عبارت دیگر، اگر هیچ رقیبی در کنار ما نباشد و تنها تولید داخلی عرضه شود، ما  به هر شیوه ای که دلخواهمان است، تولید می‌کنیم و این مسئله صحیح نیست. بسیاری از تولیدکنندگان داخلی ممکن است بگویند که این سیاست،  مناسب است ، چرا که جلوی واردات گرفته می‌شود و فروش ما افزایش می‌یابد. اما، همین اتفاقی که برای صنعت دارو می‌افتد، در گذشته برای صنعت نساجی و خودروسازی رخ داده است.

اکنون، وضعیت خودروهای تولید داخل را می‌بینید؛ یا لوازم‌خانگی تولید داخل را که در مقایسه با محصولات خارجی در چه شرایطی قرار دارند. در حالی که اگر رقابتی وجود داشت، کیفیت محصولات داخلی نیز ارتقا می‌یافت. این موضوع به نظر من یک سلسله کاملاً اشتباه است.

بنابراین قیمت‌گذاری و تصمیم‌گیری مبنی بر عدم واردات دارو از خارج، تصمیم اشتباهی است. بر همین اساس، باید به مشتری (یعنی بیمار) حق انتخاب داده شود؛ یعنی من باید بتوانم انتخاب کنم که آلپرازولام سبحان دارو را خریداری کنم یا آلپرازولام تولید یک شرکت واردکننده را. حق انتخاب باید برای من بیمار یا مشتری وجود داشته باشد و بر اساس توان مالی هر فرد هر کدام از داروها را می تواند انتخاب کند. حقیقت این است که قطعا قیمتی که من پرداخت می کنم، قیمت واردکننده نخواهد بود. هر کس که توان مالی داشته باشد، می‌تواند آن را انتخاب کند. این موضوع یعنی باید بازار آزاد ایجاد شود.

* حال، چه راهکارهایی از دید شما برای قیمت‌گذاری وجود دارد؟

باید قیمت‌گذاری دستوری برداشته شود و من به عنوان یک شرکت دارویی و یا شرکتی دیگر که داروی مشابه تولید می‌کند، این اختیار را داشته باشم که قیمت‌گذاری انجام دهم. در حقیقت، باید بتوانم قیمت بالاتری نسبت به سایر شرکت‌ها داشته باشم، چرا که ماده اولیه من اروپایی است. من برای تولید دارو از مواد اولیه گران‌تر استفاده می‌کنم و این امر باید در قیمت نهایی تأثیر بگذارد.

برای مثال، فرض کنید که من قیمت جعبه دارو را ۵۸ هزار تومان قرار می دهم، در حالی که شرکت دیگر که ماده اولیه خود را از جایی دیگر می‌آورد، قیمت را ۳۵ هزار تومان می‌گذارد. در این شرایط، من می‌توانم این استراتژی بازاریابی را اجرا کنم و توضیح دهم که دلیل قیمت بالاتر من این است که ماده اولیه من از کشورهای با کیفیت بالاتر مانند اروپا آمده است. این موضوع باعث می‌شود که برند من شناخته‌تر و محصولات من در بازار بیشتر دیده شوند.

این تفکر و محدودیتی که برای قیمت‌گذاری داروها ایجاد شده، باعث شده که بسیاری از شرکت‌ها، مانند  سبحان دارو که سعی کرده ایم کیفیت را بالا نگه داریم، با کاهش سود خالص مواجه شویم. زمانی که با کاهش سود خالص روبه‌رو می‌شویم، شاید در کوتاه‌مدت تغییری در کیفیت محصول ایجاد نشود، اما در بلندمدت، این امر موجب می‌شود که به جای خرید مواد اولیه از شرکت‌های معتبر مانند X ایتالیا، به سراغ مواد ارزان‌تری از هند برویم. این وضعیت در نهایت به رقابت شدیدتری برای فروش و کاهش کیفیت محصول منتهی می‌شود. خوشبختانه، در سبحان دارو این اتفاق نیفتاده است.

* در حوزه صادرات دارو، په کشورهایی برای شما اولویت دارند و در حال انجام صادرات به چه بازارهایی هستید؟

در حال حاضر، به طور خاص، شرکت سبحان دارو حدود ده تا یازده مقصد صادراتی دارد که در حال صادرات دارو به آن‌ها است. ما هم اکنون صادرات دارو به کشورهای مختلفی نظیر ویتنام، تاجیکستان، قزاقستان، افغانستان، عراق، کردستان، یمن، سومالی و ونزوئلا را انجام می دهیم. همچنین در حال برنامه‌ریزی برای صادرات به فیلیپین نیز هستیم.

البته، صادرات به کشورهای حاشیه‌ای برای ما راحت‌تر و مبادلات آن‌ها ساده‌تر است. سیستم ریگولاتوری این کشورها معمولاً برای ما راحت‌تر است و اغلب سیستم ریگولاتوری ما را قبول دارند. به عنوان مثال، اخیرا جلسه‌ای در خصوص صادرات داشتیم و جالب است که یک محصول از هند را نمی‌پذیرند، اما از ایران قبول می‌کنند، زیرا در حوزه‌ای با ایران هماهنگی دارند و هند را نمی پذیرند.

این موضوع می‌تواند برگ برنده ای برای ما در نظر گرفته شود، زیرا با اینکه هندی‌ها قیمت ارزان‌تری دارند، نمی‌توانند آن را به این کشورها صادر کنند. نکات دیگری که وجود دارد این است که تا سال گذشته، منطقه اطراف ما بهترین منطقه برای صادرات و ارزآوری بود؛ به‌ویژه برای کشورهایی که می‌توانستیم ارزآوری داشته باشیم، این بازارها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود.

اما با توجه به شرایط سیاسی منطقه، مانند جنگ‌ها و تحولات اخیر، شرایط منطقه کاملاً تغییر کرده است. برای مثال، صادرات به لبنان که یکی از مقاصد صادراتی ما بود، به دلیل شرایط خاص دچار مشکل شده است. یکی از محموله‌های صادراتی به لبنان که به مدت ۶ ماه در کارخانجات ما معطل بود، اخیراً در حال بررسی است. در حقیقت، شرایط جنگی باعث شد که پروازها و مسیرهای حمل و نقل به این مناطق قطع شوند و تمام صادرات ما به این مناطق با مشکل مواجه شد.

در سوریه هم که ما همکاری‌های خوبی داشتیم که شرایط حال حاضر بر فعالیت‌های ما تأثیر منفی گذاشته است؛ به‌ویژه پس از تحولات اخیر در سوریه، حتی همکاری‌های قبلی‌مان متوقف شده است. همچنین، شرایط بازار کشورهای CIS نیز با توجه به جنگ‌ها و تغییرات سیاسی، کمی به‌هم‌ریخته شده است.

با این حال، کشورهای تاجیکستان و قزاقستان همچنان مقاصد قابل اتکای صادراتی ما هستند و صادرات به این کشورها ادامه دارد. عراق و کردستان عراق نیز همچنان برای ما بازارهای مهمی هستند و در حال انجام صادرات به این مناطق هستیم. سومالی و یمن هم دو بازار جدید هستند که وارد آن‌ها شده‌ایم. سومالی وضعیت با ثبات تری دارد و به‌تازگی وارد این بازار شده‌ایم. در مقابل، یمن به دلیل شرایط خاص فعلی، با مشکلاتی در ارسال محموله‌ها روبه‌رو است. این تغییرات به‌خاطر تحریم‌های داخلی و خارجی، شرایط سیاسی منطقه و عدم وجود امکان حمل‌ونقل در این شرایط، مشکلات بسیاری را برای شرکت‌های ما ایجاد کرده است.

* شما به ونزئلا اشاره کردید و با توجه به همکاری‌های دارویی که ایران با کشورهای آمریکای لاتین داشته است، این همکاری در چه مرحله‌ای است و چرا این کشور را انتخاب کرده‌اید؟

ونزئلا یک پروژه بود که پیش از ورود من به شرکت سبحان دارو آغاز شده بود. ما داروی کارمازپین را به ونزئلا صادر کردیم و این صادرات حدود ۴۰۰ هزار دلار درآمد ارزی برای ما به همراه داشت که با سه شرکت در این کشور همکاری کردیم. ما این عدد را صادر کرده‌ایم و آخرین پارت از آن در ماه آذر ارسال شد. در حقیقت، این صادرات در دو پارت انجام شد؛ یکی در ماه مهر و دیگری آذر.

از این مبلغ ۴۰۰ هزار دلار، بخش اعظم آن یعنی ۲۵۰ هزار دلار را دریافت کرده‌ایم، اما هنوز تقریباً ۱۵۰ هزار دلار باقی‌مانده است. با توجه به نوسانات نرخ ارز،عدم انجام فعالیت برخی از شبکه‌ها، تحریم‌های موجود و عدم انتقال ارز از خارج به داخل کشور، ما هنوز درگیر دریافت این مبلغ باقی‌مانده هستیم.

در همین راستا، دریافت ارز به دلیل شرایط سیاسی و بانکی اقتصادی که برای ایران وجود دارد، مشکلات زیادی برای ما ایجاد کرده و هنوز آن ارز که برای محصول ارسال شده را دریافت نکرده‌ایم.

* به عنوان مدیرعامل چه چشم‌اندازی برای شرکت در میان‌مدت و بلندمدت متصور هستید؟

در درجه اول، باید واقعیت ها را بپذیریم. من به‌عنوان مدیرعامل باید با شرایط موجود روبه‌رو شوم. در واقعیت، با توجه به مشکلاتی که در حال حاضر با آن‌ها مواجه هستیم، پیش‌بینی یک چشم‌انداز روشن سخت است.

همچنین، با توجه به تمام مواردی از جمله کاهش سود خالص شرکت‌ها، نوسانات نرخ ارز، عدم توانایی در تأمین مواد اولیه به دلیل مطالبات بالا از شرکت‌های پخش، و اقتصاد نابسامان و مشکلات موجود در کشور، شرایط بسیار دشوار است. داروخانه‌ها نیز که به‌طور زنجیره‌ای در حال بسته شدن هستند، مشکلات بیشتری ایجاد کرده‌اند. این داروخانه‌ها به‌طور معمول به شرکت‌ها و پخش‌کنندگان بدهکارند و همین مسئله تأثیرات منفی در روند کاری ما دارد.

در حقیقت، پولی موجود نیست و ما در حال مشاهده یک ورشکستگی حداقلی در صنعت دارو هستیم. مشاهده این صنعت از بیرون زیباست، اما از درون وضعیت ناخوشایندی دارد و کمبود دارویی عجیبی در کشور به وجود خواهد آمد. حرف من این است که اگر شرکت‌های بزرگی مانند سبحان دارو هم اکنون به این وضعیت دچار شده‌اند، شرکت‌های کوچکتر قطعا متحمل مشکلات پیچیده تری خواهند شد؛ مگر اینکه تصمیم‌گیری‌ها به سرعت بازنگری شوند.

این یک تفکر است که به خاطر نبود ارز و سیاستی که وجود دارد، کمبود دارو ایجاد شود و به تناسب آن افرادی بیکار شوند که این مسئله خود مسئولیت اجتماعی به وجود می‌آورد. من بخواهم برعکس آن‌چه که همیشه خوب است، بگویم که وضعیت صنعت دارو مساعد نیست و شرایط روشنی وجود ندارد. البته، امیدوارم که تصمیم‌گیری‌ها به سرعت اتخاذ شده و بازنگری ها در دور جدید صورت گیرد. در این صورت است که تکلیف ما مشخص می شود و ما می توانیم برای آینده هم پیش‌بینی کنیم.

اما اگر شرایط به همین منوال باشد، من هیچ پیش‌بینی نمی‌توانم ارائه دهم، چرا که هیچ دریافتی برای تخصیص ارز وجود ندارد. هر لحظه ارز تغییر می‌کند. بنابراین باید یک ثباتی وجود داشته باشد تا ما بتوانیم اقداماتی را انجام دهیم. در حال حاضر ما در یک وضعیت طوفانی قرار داریم و بر همین اساس، تمام تلاش خود را به کار گرفته ایم.

* گروه سلامت و داروی برکت به عنوان یکی از پیشروترین و پیشگامان صنعت داروی کشور، تا چه اندازه توانسته است در جهت تولید داروهای جدید و نوآورانه گام‌های مثبتی بردارد؟

سابقه حضور من در هلدینگ‌های مختلف شامل شرکتهای خصوصی و یک هلدینگ دولتی بوده است. در حال حاضر، در هلدینگ مرتبط با حوزه سلامت و داروی برکت حضور دارم. اگر بخواهم مقایسه‌ای بین این دو هلدینگ داشته باشم، باید بگویم که به دلیل اینکه زمان حضور من در آنها متفاوت بوده، مقایسه بین آنها دشوار است.

با این حال، به دلیل شباهت‌های زیاد این دو هلدینگ در زمان حضورم، می‌توانم مقایسه‌ای انجام دهم. واقعیت این است که هلدینگ برکت به‌طور جدی و علمی کار می‌کند. این هلدینگ تنها در حوزه داروهای نوآورانه فعالیت نمی‌کند، بلکه در تمامی زمینه ها از جمله بررسی نحوه فروش دارو توسط شرکت‌ها، مقدار داروهایی که در انبار دارند و حتی میزان دپوزیت داروها، به صورت دقیق و علمی  مشغول فعالیت است که تمامی این اقدامات تحت نظارت و بررسی علمی انجام می‌شود.

چندی پیش گزارش کاملی از هلدینگ به تمامی شرکت‌های گروه ارسال شد که در آن به‌طور دقیق وضعیت محصولات و داروها مورد تحلیل قرار گرفته بود. این گزارش به دست همه افراد مسئول رسید تا آن را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند و نقاط ضعف و قوت را شناسایی کنند. این روش تحلیل علمی در هلدینگ باعث می‌شود که تصمیم‌گیری‌ها به‌طور مستند و علمی انجام شود.

همچنین در حوزه داروهای نوآورانه نیز اقدامات بسیاری در حال انجام است. تمامی داروهایی که در این حوزه تولید می‌شوند، توسط کمیته‌های داخلی ما بررسی می‌شوند. به‌طور منظم، تمام داروها از نظر علمی و فنی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. برای مثال، اگر ما دارویی را تأسیس کنیم، این دارو پس از تأسیس در سیستم، تحت نظارت و بررسی دقیق قرار می‌گیرد. همچنین بعد از یک یا دو ماه، عملکرد دارو مورد ارزیابی و نظارت قرار می‌گیرد تا مطمئن شویم که کار به درستی انجام شده است.

این روند باعث شده که هلدینگ در زمینه داروهای نوآورانه بتواند به‌طور پویایی عمل و به صورت علمی پیشرفت کند. با توجه به تغییراتی که در ساختار گروه سلامت و داروی برکت ایجاد شده است، به‌نظر می‌رسد که در آینده نزدیک ما شاهد رشد و توسعه قابل توجهی در زمینه داروهای نوآورانه خواهیم بود. این روند به هیچ‌وجه کوتاه‌مدت نخواهد بود و نیاز به زمان و تلاش مستمر دارد تا نتیجه مطلوب حاصل شود.

* نکته پایانی از شما ؟

نکته دلگرم کننده این است که شرکتهای زیر مجموعه و از جمله سبحان دارو با توجه به خط مشی تعیین شده از سوی هلدینگ سلامت و دارویی برکت، تمام سعی و تلاش خود را به کار گرفته که این اتفاقات ناخوشایندی که پیش‌بینی داریم، رخ ندهد. اما به هر حال، ما هم تا یک جایی می‌توانیم از وقوع اتفاق بدی که پیش‌بینی می‌کنیم جلوگیری کنیم. این مسئله نیاز به همت همگانی در تمام حوزه‌های دولتی و کشوری دارد که دست به دست هم دهیم و در حقیقت ایران عزیزمان را از وضعیت موجود نجات داده و شرایط فعلی را بهبود بخشیم.